บูรณะอาคารโบราณหอเจ้าพ่อล้านช้าง

เป็นแกนนำในการบูรณะอาคารโบราณหอเจ้าพ่อล้านช้าง ซึ่งเดิมมีสภาพชำรุดเนื่องจากผ่านกาลเวลามาอย่างยาวนาน และเป็นอาคารที่เป็นศูนย์รวมทางด้านความเชื่อ วัฒนธรรม ประเพณีพื้นบ้านที่มีผลต่อทางด้านจิตใจและมีผลต่อความสมบูรณ์ของป่าชุมชน มีประเพณีที่สืบทอดกันตลอดมา การบูรณะโดยโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนและผู้มีจิตศรัทธามีประวัติและพิธีกรรมดังนี้

เริ่มตั้งแต่ ปี พ.ศ.2400 ตรงกับเดือน 6 เหนือขึ้น 5 ค่ำวันจันทร์ ปีสะง้า (ปีมะเมีย) มีชาวบ้านจากนาแงะนางเหลียว อำเภอเกาะคา จำนวน 7 ครอบครัว อพยพพากันมาอาศัยอยู่บ้านถ้ำ และได้เลือกทำเลพื้นที่สร้างหอผีประจำหมู่บ้าน อันเป็นเวลาของการฟื้นฟูบ้านเมืองซึ่งมีการกวาดต้อนและการอพยพของชนกลุ่มต่าง ๆ เข้ามาอาศัยอยู่ในตำบลบ้านถ้ำเป็นจำนวนมาก ทำให้คติการนับถือผี ความเชื่อหล่อหลอมรวมกัน ทำให้ผีวิญญาณอเนกอนันต์ที่คุ้มครองบริเวณหมู่บ้าน ป่าเขาให้ร่มเย็นเป็นสุข มีความอุดมสมบูรณ์และได้ตั้งชื่อหอผีประจำหมู่บ้านว่า “หอเจ้าพ่อล้านจ๊าง” จะมีการเลี้ยงผีหอเจ้าพ่อล้านช้างอยู่ 3 ครั้งคือ ตานข้าวใหม่ ดำหัวและสืบชะตาหมู่บ้าน และประเพณี ซึ่งเป็นพิธีใหญ่เข้าทรงและเลี้ยงเจ้าพ่อ มีการเตรียมข้าวปลาอาหารและเครื่องเซ่น สำหรับการแต่งกายซึ่งใช้ได้ทั้งชายและหญิงไว้หลาย ๆ ผืน สำหรับผู้ประทับทรง นอกจากนั้น ก็มีการเตรียมพื้นที่สำหรับ วงดนตรีพื้นเมืองที่จะต้องบรรเลงเพลงประกอบการฟ้อน ซอจ้อย ซึ่งก่อนที่จะมีพิธีเลี้ยงผี 1 วัน จะมีการแจ้งข่าวโดยการตีฆ้อง และตีกลองรอบหมู่บ้านเพื่อเชิญผู้มาร่วมร่วมพิธี ด้านหลังเป็นทางขึ้นของผีเจ้าที่ บริเวณหอจะมี “ผามฆ่าสัตว์” (ผามหมายถึง อาคารโล่งที่สร้างขึ้นเพื่อทำกิจกรรมชั่วคราวหรือถาวรก็ได้) ด้านหลังมีหลักบ้านหลักเมืองอีก 3 หลักเรียกว่า เสาหลักช้าง เสาหลักม้า และเสาหลักเทวดา ไว้เป็นที่วางอาหารให้เจ้าที่ ผู้หญิงที่มีอาวุโสเป็นผู้สืบทอดประกอบพิธีกรรมการบูชาเซ่นสรวงและมักจะเป็น”ม้าขี่หรือร่างทรง”มีการจัดอาหารคาวหวานเซ่นสังเวย แต่โบราณจะมีการฆ่าควาย แล้วชำแหละปรุงอาหารมาถวาย ผู้นำหมู่บ้านและผู้สูงอายุจะต้องเดินทางมาร่วมพิธีกันหมด ในเดือน 9 เหนือ ออก 3 ค่ำ (ประมาณเดือนมิถุนายน) ร่างทรงจะกล่าวตักเตือนลูกหลาน ผู้นำหมู่บ้าน รวมทั้งช่วยในการทำนายทายทักและรักษาโรคภัยไข้เจ็บ หลังจากนั้นก็มีการชุมนุมฟ้อนรำและการละเล่นอย่างสนุกสนานเรียกว่า “การฟ้อนผี” ซึ่งจะทำพิธีบนหอ แต่บางปีก็ลงมาฟ้อนบริเวณลานหรือข่วงหน้า “หอผีเจ้าพ่อล้านจ๊าง”